Με κεντρικό στοιχείο την πλήρη ανατροπή στις χρήσεις γης σε δάση και δασικά συστήματα, εγκρίθηκε κατά πλειοψηφία στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής το νομοσχέδιο για τα δάση, που κατέθεσε η κυβέρνηση και με το οποίο προωθεί αποφασιστικά την εμπορευματοποίηση των δασών προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου, σχεδόν για κάθε χρήση και διευκολύνει την υλοποίηση μιας σειράς επενδυτικών σχεδίων μονοπωλιακών ομίλων σε βάρος των λαϊκών αναγκών.
Το νομοσχέδιο, όπως εκτίμησε το ΚΚΕ, «υπηρετεί τον αστικό σχεδιασμό για την καπιταλιστική ανάπτυξη του επόμενου διαστήματος και τους κλάδους που η άρχουσα τάξη προκρίνει ως κλάδους προτεραιότητας».
Με το νέο δασικό νομοσχέδιο επιτρέπονται πρακτικά όλες οι επεμβάσεις που ενδιαφέρουν τους μονοπωλιακούς ομίλους στα δασικά οικοσυστήματα, εθνικούς δρυμούς, προστατευόμενες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων και παράκτιων, εξασφαλίζεται η «ελευθερία» της επιχειρηματικής δραστηριότητας των τουριστικών, βιομηχανικών, κατασκευαστικών και μεταλλευτικών ομίλων. Επιτρέπει τη χωροθέτηση, μέσα σε δάση, μιας μεγάλης κατηγορίας χρήσεων, από δεξαμενές καυσίμων και εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων, μέχρι μεγάλες τουριστικές μονάδες σε παράκτιες περιοχές της χώρας. Δίνει τη δυνατότητα εγκατάστασης ακόμα και βιομηχανικών μονάδων και επιχειρηματικών πάρκων μέσα στα δάση.
Πρακτικά, διευκολύνει τους μονοπωλιακούς ομίλους να προχωρήσουν με μεγάλη ταχύτητα τα επενδυτικά τους σχέδια για το επόμενο διάστημα, εξασφαλίζοντας φτηνή γη, χωρίς να υπολογίζει τις επιπτώσεις στις τοπικές οικονομίες, που συχνά βασίζονται στα δάση, τις επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού, την ανάγκη λαϊκής αναψυχής.
Συγχρόνως, το νομοσχέδιο νομιμοποιεί παράνομες εκχερσώσεις, αγοραπωλησίες, κατατμήσεις, καταπατήσεις, αλλαγές χρήσης και αναγνωρίζει ανύπαρκτα δικαιώματα ιδιοκτησίας.
Το δασικό νομοσχέδιο αποτελεί την οργανική συνέχεια των προηγούμενων νόμων και της γενικότερης αστικής πολιτικής, που αντιμετωπίζει τα δασικά οικοσυστήματα, τη γη γενικότερα, αποκλειστικά ως πεδίο κερδοφορίας των μονοπωλιακών ομίλων. Ο αποχαρακτηρισμός μεγάλων εκτάσεων, η υποβάθμιση των επιπέδων προστασίας του δάσους, οι εξαιρέσεις για την προώθηση έργων μέσα στα δάση συνθέτουν την εξέλιξη της δασικής πολιτικής το τελευταίο διάστημα. Στη βάση αυτής της μέχρι σήμερα πολιτικής, δεκάδες επενδυτικά σχέδια των ομίλων σε ολόκληρη τη χώρα εγκαθίστανται σε δάση και προχωράνε στον αποχαρακτηρισμό τους σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων, από τα μεταλλεία Χαλκιδικής και τα σκουπίδια της Κερατέας, μέχρι τις ΑΠΕ στη Χίο που χωροθετούνται στα πρόσφατα καμένα δάση της Χίου.
Το προς ψήφιση νομοσχέδιο εντάσσεται στη γενικότερη αστική πολιτική θωράκισης της ανταγωνιστικότητας. Η άρση των περιορισμών χρήσης γης και οι ιδιωτικοποιήσεις αυξάνουν την κερδοφορία των επενδύσεων και δημιουργούν νέα πεδία τοποθέτησης των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων των ομίλων.
Η πολιτική αυτή για τα δάση και τη γη, κρίκος της οποίας είναι και το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, είναι πολιτική απαραίτητη για τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας των μονοπωλιακών ομίλων. Για το λόγο αυτό συμπυκνώνεται σε κατευθύνσεις, σε οδηγίες, γενικότερα στην πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, για τα δάση, για τη γη και τις χρήσεις της, που εφαρμόζεται σε ολόκληρη την ΕΕ.
Με ανακοίνωσή του το ΚΚΕ σημείωσε ότι: «Οι εργαζόμενοι, τα λαϊκά στρώματα δεν πρέπει να μείνουν παρατηρητές σ' αυτήν την κατάσταση. Μαζικά, οργανωμένα, μέσα απ' τα συνδικάτα τους, τις Λαϊκές Επιτροπές, να αξιοποιήσουν την πάλη για ανατροπή της αντιλαϊκής πολιτικής στα δάση και στις χρήσεις γης προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου, για κατάργηση του συνόλου των αντιδασικών νόμων και των οδηγιών της ΕΕ και απόσυρση του νομοσχεδίου, για απαγόρευση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των μονοπωλιακών ομίλων σε δάση, αιγιαλούς και ελεύθερους χώρους.
Να οργανώσουν την αντεπίθεσή τους για ένα ριζικά διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης, όπου η γη, τα δάση, τα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής αποτελούν κοινωνική ιδιοκτησία και αναπτύσσονται με επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό και εργατικό έλεγχο που θα αξιοποιήσει το σύνολο των παραγωγικών δυνάμεων προς όφελος των λαϊκών αναγκών. Σε έναν τέτοιο, ριζικά διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης, όπου κίνητρο της παραγωγής δε θα είναι το κέρδος αλλά η ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, η κοινωνική αξιοποίηση των δασών μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των λαϊκών συμφερόντων, εξασφαλίζοντας στόχους αντικρουόμενους στις σημερινές συνθήκες: Προώθηση απαραίτητων οικονομικών δραστηριοτήτων και προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας Υγείας, ισόρροπη ανάπτυξη περιοχών, προστασία τοπικών οικονομιών, ισόμετρη ανάπτυξη κλάδων της οικονομίας, ικανοποίηση των αναγκών του λαού».
Κάθε άρθρο και μια παραχώρηση
Στην κατ' άρθρο συζήτηση του νομοσχεδίου ο βουλευτής του ΚΚΕ Νίκος Μωραΐτης έδειξε συγκεκριμένα πώς βήμα βήμα το νομοσχέδιο στρέφεται ενάντια στα λαϊκά συμφέροντα για να ευνοήσει την κερδοφορία των καπιταλιστών.
Με το Α' Κεφάλαιο του νομοσχεδίου η πολεοδόμηση δίνεται στο κεφάλαιο και ως σχεδιασμός και ως εμπόρευμα. Οι επιχειρηματικοί όμιλοι αναλαμβάνουν την πολεοδόμηση, με στόχο και σκοπό την κερδοφορία τους και θα ωφεληθούν από τις διατάξεις αυτές μέσω χωροθέτησης περιοχών, της ανταλλαγής της γης (άρθρα 7, 8) την ένταξη σ' αυτή τη διαδικασία και των οικοδομικών συνεταιρισμών (άρθρα 10-15), χρησιμοποιώντας ως μια από τις διεξόδους τους μικρούς φθίνοντες ή εγκαταλειμμένους οικισμούς (αρθ. 16-19, 23), με τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις (αρθ. 21, 24), με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση της γης σε λίγα χέρια.
Τα άρθρα στο Κεφάλαιο Β' αποτελούν φωτογραφικές διατάξεις, εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις από διατάξεις ή νόμους (αρθ. 28, εδ. 1, 5, 10, 11, 13, 16, 17, 21, 22, 24), που νομιμοποιούν ήδη διαμορφωμένες καταστάσεις υπέρ του τουριστικού κυρίως κεφαλαίου και των λεγομένων στρατηγικών επενδύσεων, ενώ διευρύνονται χρήσεις που ενδιαφέρουν τους ομίλους όπως στην Παιδεία (αρθ. 30).
Στο Κεφάλαιο Γ' περιέχεται ο πυρήνας του νομοσχεδίου που αφορά στη δασική νομοθεσία.
Με τις ρυθμίσεις του κεφαλαίου αυτού:
Παραδίδονται τα δασικά οικοσυστήματα στους επιχειρηματικούς ομίλους, διευρύνοντας τις κατηγορίες επιτρεπόμενων επεμβάσεων, εντείνοντας την εμπορευματοποίηση ιδιαίτερα στο τουριστικό (διεύρυνση μορφών και χώρου δραστηριοποίησης - σύνθετα τουριστικά καταλύματα), επιχειρήσεις διαχείρισης απορριμμάτων, υδροηλεκτρικές επιχειρήσεις, ΑΠΕ - Ανεμογεννήτριες, βιομηχανικό γενικά και κατασκευαστικό κεφάλαιο (αρθ. 36).
Με το άρθρο 36 (51) «βιομηχανικές εγκαταστάσεις» (3), η πρόβλεψη για δημιουργία όλων των τύπων των επιχειρηματικών πάρκων του αρθ. 41 του Ν. 3982/2011, αποκαλύπτεται χαρακτηριστικά η κυβερνητική πολιτική για την επιτάχυνση εισόδου των μονοπωλιακών ομίλων κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας, ανεξάρτητα ακόμα και από το επίπεδο όχλησης.
Εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για ανάπτυξη επιχειρηματικών ομίλων στον τομέα της κτηνοτροφίας, σε βάρος της μέχρι σήμερα παραγωγικής μορφής με τους μικρομεσαίους κτηνοτρόφους, σε συνδυασμό με την ΚΑΠ και τις ενισχύσεις που συνδέονται με τις βοσκήσιμες - χορτολιβαδικές εκτάσεις (αρθ. 36, 47Α).
Παραχωρείται το δικαίωμα επενδύσεων ουσιαστικά χωρίς δαπάνες στη γη, αφού θα παραχωρούνται και δεν θα είναι υποχρεωμένοι να αγοράζουν (γιατί να αγοράζουν άλλωστε), ακόμη και σε προστατευμένες περιοχές (αρθ. 36).
Επιτρέπεται η εκχέρσωση δασικών για γεωργική εκμετάλλευση μετά από μελέτη βιωσιμότητας σε ομάδες παραγωγών ή φυσικά πρόσωπα και σε γεωργικούς συνεταιρισμούς, διευκολύνοντας την καπιταλιστική ανάπτυξη στην αγροτική παραγωγή σε βάρος των δασικών οικοσυστημάτων (αρθ. 36, 47).
Νομιμοποιούνται όλες οι προ του έτους 1975 (εμφύλιος, δικτατορία) παράνομες εκχερσώσεις, αγοραπωλησίες, κατατμήσεις (προσθέτει και «φωτογραφικές» περιπτώσεις) και αλλαγές χρήσης δασών και δασικών εκτάσεων, αναγνωρίζει δικαιώματα ιδιοκτησίας καταπατήσεων, με παράλληλη κατάργηση των δικαιωμάτων του Δημοσίου στις εκτάσεις αυτές, αφού δεν θα ισχύει το μαχητό υπέρ του Δημοσίου τεκμήριο κυριότητας (αρθ. 36, αρθ. 37).
Αποδίδεται κυριότητα σε διακατεχόμενα δάση, απεμπολώντας τα δικαιώματα του Δημοσίου απέναντι σε διεκδικητές που τα διακατέχουν, στα κληροτεμάχια μετά το 1975 και διανομές, τα οποία πλέον δεν θα υπάγονται στη δασική νομοθεσία (αρθ. 43).
Καταργεί την υποχρεωτική κήρυξη αναδασωτέων δασών και δασικών εκτάσεων που έχουν καταστραφεί από πυρκαγιά ή άλλη αιτία (π.χ. εκχέρσωση) πριν την πυρκαγιά στο όνομα του δήθεν δημοσίου συμφέροντος. Ενώ η άρση του αναδασωτέου μιας δασικής έκτασης ή δάσους γίνεται στο όνομα της εκπλήρωσης του σκοπού, αλλά ουσιαστικά γιατί η άρση «απελευθερώνει από τη δέσμευση» που έχει μια έκταση από το αν χαρακτηρισθεί δάσος ή δασική που ήταν δεσμευτική ως προς το χαρακτήρα, καθώς και από τη δυνατότητα αλλαγής ιδιοκτησίας που δεν μπορεί να γίνει όταν μια έκταση είναι αναδασωτέα (αρθ. 35).
Οι επεμβάσεις που προβλέπονται μπορούν να γίνουν και σε αναδασωτέες εκτάσεις χωρίς να αρθεί η κήρυξή τους ως αναδασωτέες (αρθ. 36, 46.2).
Στο πλαίσιο των ρυθμίσεων του Κεφαλαίου Α' για τους οικοδομικούς συνεταιρισμούς νομιμοποιεί επεκτάσεις οικισμών πριν του 1923 ανεξάρτητα της νομιμότητάς τους (αρθ. 36, 60).
Με υπουργική απόφαση (!) θα καθορίζεται η αξία ενός δασικού οικοσυστήματος για παραχώρηση ή ανταλλαγή (αρθ. 42).
Παρατείνεται η παράνομη λειτουργία χιονοδρομικών κέντρων και λατομικών - μεταλλευτικών επιχειρήσεων χωρίς άδεια από 2-3 χρόνια, ενώ το τίμημα της εκμετάλλευσης αυτών θα αφορά την επιφανειακή επέμβαση και όχι την υπόγεια εξόρυξη. Οταν, δε, κριθεί ότι η αποκατάσταση των εκτάσεων που εξορύχτηκαν είναι «δύσκολη», δεν υποχρεούνται να την αποκαταστήσουν και προτείνεται άλλη πιο «εύκολη» (βλέπε πιο οικονομική) αρθ. 36 (52, 56).
Η αλλαγή της σύνθεσης των Επιτροπών Επίλυσης Δασικών Αμφισβητήσεων με την εισαγωγή ιδιωτών και την με αμοιβή λειτουργία ανά υπόθεση θα οδηγήσει σε αποφάσεις αμφισβητούμενης νομιμότητας (αρθ. 33).
Τα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια για τις διαδικασίες χαρακτηρισμού και ενστάσεων, έχοντας υπόψη τις τεράστιες ελλείψεις σε επιστημονικό προσωπικό (δασολόγοι) στη Δασική Υπηρεσία, ουσιαστικά οδηγούν στην πράξη σε απώλεια κρατικής περιουσίας δασών και δασικών εκτάσεων (αρθ. 34).
Παραχωρούνται για επιχειρηματική δραστηριότητα ακόμη και κτίρια της Δασικής Υπηρεσίας που λόγω της συρρίκνωσής της δεν χρησιμοποιεί, ενώ είναι αναγκαία για τη λειτουργία της (αρθ. 44).
Επιτρέπονται τα πάντα και τζάμπα
Με την τακτική του «η τώρα ή ποτέ» η κυβέρνηση δεν κρύβει λόγια στο νομοθετικό έργο της όσον αφορά τα ταξικά συμφέροντα για τα οποία νομοθετεί. Το νομοσχέδιο για τα δάση είναι χαρακτηριστικό.
Αναφέρει στο άρθρο 32: «Σκοπός του παρόντος νόμου είναι ο καθορισμός των συγκεκριμένων μέτρων προστασίας για τη διατήρηση, ανάπτυξη και βελτίωση των δασών, των δασικών εκτάσεων και των δημοσίων χορτολιβαδικών και βραχωδών εκτάσεων, σύμφωνα με την αρχή της αειφορίας και σε συνάρτηση με το ιδιαίτερο νομικό καθεστώς που διέπει την ιδιοκτησία και την εκμετάλλευση αυτών, όπως και ο προσδιορισμός κατά περίπτωση των όρων και προϋποθέσεων υπό τις οποίες οι προστατευτέες εκτάσεις μπορεί στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης να μεταβάλλουν την κατά προορισμό χρήση τους ή να εξυπηρετούν και άλλες χρήσεις, για λόγους επιβαλλόμενους από το δημόσιο συμφέρον».
Δηλαδή, στο όνομα της «Βιωσιμης αναπτυξης», η κυβέρνηση εναρμονίζει και τη νομοθεσία για τα δάση με τη γενικότερη πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, της ενίσχυσης της κερδοφορίας του κεφαλαίου στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ της προσαρμογής των δασών στους νόμους της καπιταλιστικής αγοράς, της λεγόμενης «πράσινης» ανάπτυξης, των οδηγιών για τα δασικά συστήματα και το 7ο πρόγραμμα περιβαλλοντικής δράσης. Με λίγα λόγια, η γη στα δάση αλλάζει χρήση για να βρουν διέξοδο κερδοφορίας συσσωρευμένα κεφάλαια.
Το άρθρο 36, που από το ΚΚΕ χαρακτηρίστηκε και πυρήνας του σχετικού νομοσχεδίου, αναφέρει ρητά ποιες είναι οι «Επιτρεπτές επεμβάσεις σε δάση, δασικές εκτάσεις σε αναδασωτέες και στις δημόσιες εκτάσεις»:
- Επενδύσεις στρατηγικού χαρακτήρα του ν. 3894/2010, επιχειρηματικά πάρκα (Ε.Π.), άρθρο 41 ν. 3982/2011 (δηλαδή σχεδόν όλες οι κατηγορίες επιχειρηματικών δραστηριοτήτων), και ακολουθεί μια λίστα επιχειρηματικής και άλλης δραστηριότητας που δεν αφήνει έξω από τα δάση σχεδόν τίποτα.
Επιτρέπονται:
- Σύνθετα τουριστικά καταλύματα, τουριστικές εγκαταστάσεις, οικοδόμηση - «αναζωογόνηση» οικισμών, εκτάσεις οικοδομικών συνεταιρισμών.
- Υδροηλεκτρικοί σταθμοί, ταμιευτήρες, εγκαταστάσεις άντλησης για αποθήκευση Ενέργειας, δίκτυα μεταφοράς και διανομής φυσικού αερίου και πετρελαϊκών προϊόντων, δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαιοειδών με τους αναγκαίους αγωγούς, δίκτυα μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής Ενέργειας, υποσταθμοί και κάθε τεχνικό έργο υποδομής και εγκατάστασης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ή μονάδες Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας με χρήση Α.Π.Ε., τους υποσταθμούς και τα συνοδά έργα τους, σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικά καύσιμα, χερσαίες εγκαταστάσεις άντλησης υδρογονανθράκων.
- Λιμάνια και υδατοδρομεία, αεροδρόμια.
- Τεχνητές λίμνες, φράγματα, τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, έργα ύδρευσης και αποχέτευσης, κέντρα επεξεργασίας λυμάτων, συστήματα διαχείρισης, χώροι αποθήκευσης και επεξεργασίας στερεών και υγρών αποβλήτων, έργα συλλογής, αποθήκευσης και μεταφοράς υδάτων για αρδευτικούς ή υδρευτικούς σκοπούς, αγωγοί ύδρευσης - αποχέτευσης, εργοστάσια άντλησης και εμφιάλωσης νερού.
- Εκπαιδευτήρια, νοσοκομεία, θεραπευτήρια και εγκαταστάσεις των Περιφερειακών Συστημάτων Υγείας και Πρόνοιας (Πε.ΣΥ.Π).
- Εκχέρσωση δασών για γεωργική ή δενδροκομική καλλιέργεια, μονάδες μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, μόνιμες μεγάλες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις, ξυλοβιομηχανίες, τυροκομικές μονάδες, επεξεργασίας γάλακτος, οινοποιείων, αποσταγματοποιείων, ποτοποιείων, εμφιαλωτηρίων, ελαιοτριβείων, σφαγείων και χερσαίων εγκαταστάσεων μονάδων υδατοκαλλιέργειας.
- Εκμετάλλευση μεταλλείων και λατομείων.
- Αθλητικές εγκαταστάσεις, εκπαιδευτικά κτίρια, ναοί και παντός είδους μονές, μετόχια ή ησυχαστήρια.
- Σωφρονιστικά καταστήματα, εγκαταστάσεις των Σωμάτων Ασφαλείας, έρευνα και σκαπτικές εργασίες για ανεύρεση θησαυρού.
Μετά απ' όλα αυτά, σαν κερασάκι προσφέρεται η απαγόρευση για εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης ηλιακής Ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθμούς σε δάση και αναδασωτέες εκτάσεις, όπου εύκολα μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει σ' αυτήν την «απαγόρευση» το μοίρασμα της αγοράς (φωτοβολταϊκά στους κάμπους, ανεμογενήτριες στα βουνά).
Ο σχετικός σχεδιασμός αποκτά και «κοινωνικό προφίλ», με πρόβλεψη για προσωρινή εγκατάσταση και διαμονή στις δασικές εκτάσεις πληγέντων από φυσικές καταστροφές. Δηλαδή εντάσσει σε νόμο για την εκμετάλλευση των δασών και το σχεδιασμό πολιτικής προστασίας, κάτι που ίσως προαναγγέλλει είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου και σ' αυτήν την κατεξοχήν κρατική αρμοδιότητα.
Αυτά είναι τα νέα πεδία που στοχεύουν στην κερδοφόρα διέξοδο των συσσωρευμένων κεφαλαίων των μονοπωλιακών ομίλων, μέσα από τη διασφάλιση νέων επενδυτικών πεδίων, την άρση περιορισμών στη χρήση γης προς όφελος του μεγάλου κεφαλαίου, την επιτάχυνση της συγκέντρωσης γης και τεχνικών έργων.
Το πλέον σημαντικό σ' αυτήν την επιχείρηση αλλαγής των χρήσεων γης είναι ότι πλέον η δημόσια γη προσφέρεται απόλυτα τζάμπα στους καπιταλιστές. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, δε χρειάζεται να έχει κυριότητα της έκτασης για να υλοποιηθεί η επένδυση, αφού: «...Απαγορεύεται η κατά κυριότητα παραχώρηση δασών, δασικών εκτάσεων ή δημόσιες εκτάσεις» αλλά «όπου στην κείμενη νομοθεσία απαιτείται τίτλος κυριότητας για την πραγματοποίηση της επέμβασης, αρκεί η έγκριση επέμβασης».
Ποιος μονοπωλιακός όμιλος θα δώσει χρήματα για να αγοράσει γη, αφού με μια απλή έγκριση επέμβασης μπορεί να υλοποιήσει την επένδυσή του με πολύ λιγότερα χρήματα;
Χωρίς αποκατάσταση η καταστροφή από τα μεταλεία
Ειδική μέριμνα περιλαμβάνει το νομοσχέδιο και για τις λατομικές εταιρίες:
Στα μεταλλεία - λατομία που υποχρεούνται να αποκαταστήσουν το δασικό οικοσύστημα που κατέστρεψαν, αν εκτιμηθεί από τη Δασική Υπηρεσία ότι η αποκατάσταση του φυσικού τοπίου και της δασικής βλάστησης των εκτάσεων είναι ιδιαίτερα δυσχερής, επιβάλλει στον υπόχρεο προς αποκατάσταση να αναδασώσει, μετά από υπόδειξή της, άλλες εκτάσεις.
Δηλαδή, αν έχει μεγάλο κόστος η αποκατάσταση, για να μη χρεωθεί ο επιχειρηματικός όμιλος, θα του προταθεί άλλη περιοχή για πιο οικονομική αποκατάσταση. Για να γίνει κατανοητή αυτή η ρύθμιση αρκεί μια βόλτα στα αλπικά τμήματα της Γκιώνας. Εκεί οι μεταλλευτικές μετέτρεψαν σε κρανίου τόπο τα αλπικά τμήματα του βουνού, όταν αντί να πάρουν το μετάλλευμα μέσα από στοές επέλεξαν τα ανοιχτά ορύγματα. Τώρα έρχεται η κυβέρνηση και τους λέει "ο γέγονε", δε χρειάζεται να αποκαταστήσεις τα ανοιχτά ορύγματα, πάρε ένα λιβάδι έξω από την Καλοσκοπή ή τις Καρούτες και φύτεψε μερικές ακακίες ως ισοζύγιο αποκατάστασης.